ANALYSE – Afgelopen weekend kreeg ik, als trouwe ING-klant, het blad Grip op je Vermogen in de bus. Natuurlijk de nodige reclame voor de bank zelf en wat je allemaal met die rentepunten kan doen, maar ook enkele stukken die ik best graag in Effect (het magazine van beleggersvereniging VEB, red.) had willen hebben.

Het interview met Coen Teulings bijvoorbeeld, de Nederlandse econoom die tegenwoordig ook hoogleraar is aan de Universiteit van Cambridge. Teulings zette uiteen waarom de rente nu zo laag is. Hij zei het al vaker dit jaar, maar het is een verhaal waarmee je niet snel volle stadions trekt.

De lage rente is volgens Teulings helemaal niet de schuld van de ECB, maar van de anticonceptiepil die rond 1970 werd geïntroduceerd. Daardoor zitten wij hier in een Japan-scenario met rentes die langdurig niet van het nulpunt weg te branden zijn.

Enorme pensioenspaarpotten

Teulings: “Wat er in Europa gebeurt, is in zekere zin een weerspiegeling van het proces dat vijftien jaar geleden in Japan begon. Als je kijkt naar de demografische samenstelling van de Europese bevolking, kun je berekenen dat het een jaar of vijftien duurt voordat de rente weer kan oplopen.”

Want wat gebeurt er? Het dankzij de pil relatief grote cohort van Europeanen dat geboren is tussen 1960 en 1970 is nu een enorm vermogen aan het opzijzetten voor de oude dag. Dat is eigenlijk in bijna alle landen van de wereld het geval, want de pil kwam overal tegelijk.

De ECB kan met haar rentebeleid niet anders dan aansluiten bij de situatie op de kapitaalmarkt, die wordt gekenmerkt door een enorme vraag naar obligaties door (pensioen)spaarders en een beperkt aanbod van diezelfde obligaties omdat overheden in veel landen ook nog eens hun tekorten terug proberen te dringen met bezuinigingen. Zo zit het en wat heerlijk als je dat glashelder kan uitleggen.

Europese economie bevroren

Teulings is dus geen voorstander van al te stringente bezuinigingen en vindt dat Europese overheden nu best fors meer zouden mogen uitgeven dan ze binnenkrijgen, juist omdat al die pensioenspaarders het tegenovergestelde doen. Ter compensatie dus, om de economie aan de praat te houden en deflatie te voorkomen.

Maar dat gebeurt niet, zeker niet in het budgettair zeer disciplinaire Nederland en Duitsland. De Fransen en Italianen proberen wel hun financiële grenzen wat op te rekken, maar met mate. Want Frau Merkel en calvinistische centrale bankiers als Klaas Knot zien het ook. Het gevolg is een bevriezende Europese economie met een extreem lage rente.

Dit heeft grote gevolgen voor beleggers. Ga er maar aanstaan als risicomijdende belegger met je spaarrekening en je obligaties. Na belasting en het kleine beetje inflatie dat er echt wel is, houd je misschien net je koopkracht in stand.

Risico nemen

Beleggers die nu voor een (aanvullend) pensioen sparen ontkomen er daarom in mijn ogen niet aan enig risico te nemen met hun beleggingen door een groter deel in aandelen te steken. Pensioenfondsen zouden volgens mij meer ruimte moeten krijgen dat ook te doen.

Teulings pleit voor “iets meer omslagstelsel”, dus wat meer de huidige pensioenen betalen uit de huidige premie-inkomsten in plaats van steeds de premies te verhogen omdat de rente zakt.

Een versoepeling van de vereisten omtrent de dekkingsgraden zou ook kunnen helpen. Pensioenfondsen kunnen dan wat actiever beleggen, en een hogere rekenrente hanteren die beter aansluit bij de historische gemiddelde rendementen op aandelen en obligaties. Dat zal de economie helpen, in ieder geval tot het cohort 1960-1970 is uitgespaard en weer geld gaat uitgeven: rond 2030.

Ik ben van 1968 en zal nog zo’n twintig jaar werken. Voor mijn eigen beleggingen en mijn pensioenpot zit ik al een tijdje vrijwel volledig in aandelen. Dat bevalt goed en het blijft voorlopig zo. Bij deze rentestand is risicomijdend beleggen volgens mij vooral rendementmijdend beleggen.

Patrick Beijersbergen is beleggingsanalist en auteur van ‘De kleine Buffett’ en de jaarboeken 'Beleggen kun je zelf'. Onder pseudoniem Jakob Bergen schreef hij de thriller ‘Bloedbank’.